وقتی به فروشگاه مواد غذایی می رویم و محصولی مانند سوپ های کنسرو شده، کلوچه ها، آب میوه و سایر مواد غذایی و نوشیدنی ها را خریداری می کنیم، با انواع مختلف بسته بندی مواد غذایی روبرو می شویم. به عنوان مثال، شیر معمولاً در پلاستیک یا شیشه بسته بندی می شود. اما در قفسه فروشگاه با بسته بندیهای مقاومی مانند قوطی های کنسرو نیز مواجه می شویم.

 بسته بندی مواد غذایی می بایست بادوام و محکم بوده، و علاوه بر آن از ویژه گی محافظت از ایمنی غذا، راحتی استفاده، داشتن کارایی و اطلاعات مصرف کننده نیز برخوردار باشد. اینگونه بسته بندیها با جلوگیری از تابش نور و محافظت از مواد مغذی و رنگی در محصولات غذایی، کیفیت آنها را در طول زمان ماندگاری ثابت نگه می دارند.

گزینه های بسته بندی ارائه شده توسط تولید کنندگان مواد غذایی و آشامیدنی با گذشت زمان تغییر کرده است تا بتواند تقاضای مصرف کنندگان را برآورده نموده و بهره وری تولید را افزایش دهد.

 شیر یک نمونه عالی از چگونگی تغییر بسته بندی مواد غذایی و نوشیدنی با گذشت زمان است. در اوایل دهه ۱۹۵۰، شیر در بطری های شیشه ای به خانه های مردم تحویل داده می شد. اما امروزه اینگونه بسته بندی ها از شیشه به پلاستیک پلی اتیلن با چگالی بالا (HDPE) تبدیل شده است. شیر همچنین ممکن است در یک ترکیب کاغذ پلاستیکی (کارتن کاغذی با آستر پلاستیکی) بسته بندی شود که امکان ماندگاری بیشتر را دارد. مواد بسته بندی دارای خصوصیات متفاوتی هستند.

کاغذ

کاغذ به قرن اول یا دوم قبل از میلاد مسیح باز می گردد، زمانی که توسط چینی ها برای بسته بندی مواد غذایی استفاده می شد.

کاغذ یک ماده بسته بندی همه کاره است و از کاغذهای پوستی گرفته تا کارتن برای کالاهایی مانند غذاهای منجمد و فست فود و جعبه های پیتزا استفاده می شود. کاغذ نفوذپذیر بوده و دارای ویژگی های بالای استحکام نسبت به وزن و همچنین هزینه های کم است. کاغذ معمولاً با موادی مانند واکس، رزین و لاک برای دستیابی به خواص محافظتی و عملکردی مورد استفاده قرار می گیرد.

همچنین کاغذ از منابع تجدیدپذیر ساخته شده است، به این معنی که می توان آن را مجدداً  بازیافت نمود و هرگز تمام نمی شود. اما بیشتر کاغذها به دلیل امتزاج با روغن های معدنی و سایر موادی که بالقوه می توانند برای مواد غذایی زیان آور باشند،  فقط جهت بکارگیری در محصولات غیر غذایی بازیافت می شوند.

شیشه

مواد بسته بندی شیشه به ۷۰۰۰ سال قبل از میلاد مسیح برمی گردد، زمانی که توسط مصریان باستان اختراع شد.

شیشه حفاظی در برابر گازها و میکروارگانیسم ها ایجاد می کند، قابل استریل بوده و استفاده مجدد از آن آسان است. شیشه در مقایسه با برخی دیگر از بسته بندی ها، بطور ۱۰۰ درصد و بدون افت کیفیت و خلوص قابل بازیافت است. اما برای بازیافت نیز به انرژی مناسبی نیاز دارد.

اما چرا شیشه بیشتر اوقات مورد استفاده قرار نمی گیرد؟. در درجه اول به دلیل اینکه بسیار شکننده است. علاوه بر آن شیشه می تواند بسیار سنگین باشد که منجر به تحمیل هزینه های بالای حمل و نقل می شود. قبل از اینکه قوطی های فلزی به دلیل قابلیت پردازش و ماندگاری در بازار رایج شوند، ظروف شیشه ای به میزان بسیار زیادی جهت نگهداری مواد غذایی مورد استفاده قرار می گرفتند.

فلز

بسته بندی فلزی نیز به دوران باستان برمی گردد، زمانی که جعبه ها و فنجان ها از نقره و طلا ساخته می شدند. (اگرچه این مواد به دلیل ارزش بالا معمولاً مورد استفاده قرار نمی گرفتند).

فلز برای اولین بار توسط ” Nicolas Appert”، (ملقب به پدر فناوری ظروف کنسرو) به عنوان راهی برای حفظ مواد غذایی به شکل ظروف حلبی مورد استفاده قرار گرفت.

مانند شیشه، فلزات از ویژگی های حفاظتی خوبی برخوردار هستند. در برابر حرارت مقاوم بوده و می توان آنها را برای ضدعفونی شدن تحت عملیات حرارتی قرار داد و کاملا نفوذ ناپذیر نمود. آلومینیوم برای فویل و نوشابه بکار می رود. در حالی که صفحه قلع برای غذاهای فرآوری شده و قوطی های آئروسل (مانند خامه زده شده) استفاده می شود.

 اکثر بسته بندی های مواد غذایی تولید شده از مواد فلزی، آلومینیوم، فولاد و قلع قابل بازیافت می باشند. اما ممکن است نیاز به عملیات اضافی مانند؛ ایجاد سوراخ برای فویل آلومینیوم یا مرتب سازی و جداسازی برای فیلم های چند لایه و فلزی داشته باشند.

قوطی های فلزی مواد غذایی و آشامیدنی با یک لایه آلی پوشانده می شوند که از یکپارچگی قوطی ها در برابر اثرات مواد غذایی محافظت می کند. همچنین این کار از واکنش های شیمیایی که ممکن است بین فلز و غذا ایجاد شود جلوگیری می نماید. این آسترها با تقویت ساختار و ایمن سازی فلزات در برابر عوامل بیماری زا و سایر آلاینده ها از جمله کلستریدیوم بوتولینوم، از سلامت و کیفیت مواد غذایی محافظت می نمایند.

پلاستیک

در مقایسه با سایر مواد بسته بندی، پلاستیک از نظر زمان ایجاد جوانترین محسوب می شود. درواقع این ماده به دلیل سبک و ارزان بودن و مقاومت در برابر حرارت، همه کاره ترین و متداول ترین ماده بسته بندی است. در قرن نوزدهم، پلاستیک عمدتا برای اهداف نظامی و جنگ استفاده می شد.

بطری های پلاستیکی که امروزه می بینیم عمدتا از PET (پلی اتیلن ترفتالات) ساخته شده و طی ۵۰ سال گذشته وارد صنایع غذایی شده اند. مواد پلاستیکی دارای ویژه گی مقاومت در برابر رطوبت، گازها و مواد شیمیایی هستند. برخی از پلاستیک ها مانند پلی وینیلیدن کلراید نیز قابلیت بسته بندی نفوذ ناپذیر در اثر حرارت را  دارند و در طی فرآیندی به نام پرکردن گرم مواد غذایی، امکان استفاده در درجه حرارت بالا را فراهم می کنند. غذاهایی مانند سس، سالسا، مربا و نوشیدنی هایی مانند آب میوه و ایزوتونیک (نوشیدنی های ورزشی) شرایط پرشدن در ظروف بسته بندی  در دمای بالا را دارند.

پلاستیک ها مانند سایر مواد مشابه خود از عملکرد فوق العاده ای برخوردار می باشند. بیشتر پلاستیک ها می توانند بازیافت شوند اما به مقدار زیادی از انرژی نیاز دارند. همچنین ممکن است نگرانی هایی در مورد آلودگی پلاستیک ها طی فرآیند بازیافت وجود داشته باشد. با این حال، FDA راهنماها و پروتکل هایی برای نظارت بر وضعیت دارد.

(برگرفته از سایت: food insight)

چاپ